درخت و گیلاس قهوه| راز میوه ای شیرین پشت نوشیدنی محبوب دنیا
درخت و گیلاس قهوه
وقتی صحبت از قهوه به میان می آید، اکثر ما فنجان نوشیدنی خوش‌طعم و انرژی‌بخش در ذهنمان تداعی می شود. اما پشت این نوشیدنی پرطرفدار، داستانی از درخت و گیلاس قهوه نهفته است، ماجرایی که دانستن آن برای دوستدان قهوه جذاب خواهد بود. شاید برایتان جالب باشد بدانید میوه قهوه چیست، چه شکلی دارد و طعم میوه قهوه چگونه است. در ادامه، این مقاله از دل مزارع قهوه تا فنجان‌تان با هم بررسی خواهیم کرد.
درخت قهوه چیست و چه ویژگی هایی دارد؟
در رابطه با درخت و گیلاس قهوه باید گفت: درخت قهوه، گیاهی همیشه‌سبز و گرمسیری است که معمولاً در نواحی استوایی و نیمه‌استوایی پرورش داده می‌شود. این گیاه عضو خانواده Rubiaceae است و بیش از ۱۲۰ گونه‌ی مختلف دارد، اما تنها دو گونه‌ی عربیکا و روبوستا بیشترین سهم تولید جهانی قهوه را به خود اختصاص داده‌اند. ویژگی های ظاهری درخت قهوه شامل:
- ارتفاع درخت قهوه در شرایط طبیعی می‌تواند به ۱۰ متر برسد، اما برای برداشت آسان، معمولاً هرس می‌شود و حدود ۳ تا ۵ متر نگه داشته می‌شود.
- برگ‌های آن سبز، براق و بیضی‌شکل هستند.
- گل‌های سفید و معطر آن شباهت زیادی به گل یاس دارند و نشانه آغاز تشکیل میوه هستند.
- این درخت دارای طول عمر طولانی است و تا چندین دهه می‌تواند میوه بدهد، اما بهترین کیفیت محصول اغلب در سال‌های ۷ تا ۲۰ سالگی درخت به چشم می خورد.
میوه قهوه چیست
سوالی که برای اغلب افراد در رابطه با درخت و گیلاس قهوه ممکن است پیش بیاید این است که: میوه قهوه چیست؟ میوه قهوه که به آن گیلاس قهوه گفته می‌شود، میوه‌ای کوچک و گرد است که در ابتدا سبز بوده و بعد از رسیدن کامل به رنگ قرمز، نارنجی یا حتی زرد تبدیل می شود.
اجزای میوه قهوه
1. پوست بیرونی : لایه‌ای نازک و براق که موقع رسیدن قرمز می‌شود.
2. لایه گوشتی : بخش آبدار و شیرین که منبعی از قندهاست.
3. پارشمنت : لایه‌ی محافظ سخت اطراف دانه‌ها را شامل می شود.
4. دانه قهوه: همان چیزی که بعد از فرآوری و رست شدن به نوشیدنی قهوه تبدیل می‌شود.
نکته ای که در رابطه با میوه قهوه چیست باید بدانید این است که در بیشتر میوه‌ها دو دانه قهوه در کنار هم قرار دارند. اما در برخی مواقع، تنها یک دانه شکل می‌گیرد که به آن “پی‌بری” (Peaberry) گفته می شود و ارزش بالایی در بازار دارد.
طعم میوه قهوه
برخلاف تصور اشتباهی که عموم افراد دارند، طعم میوه قهوه به هیچ عنوان شبیه نوشیدنی قهوه تلخ نیست زیرا میوه قهوه رسیده شیرین و آبدار است و مزه آن ترکیبی از گیلاس، تمشک، هندوانه، انار و کشمش گفته می‌شود. جالب است برخی افراد طعم میوه قهوه را طعمی استوایی شبیه انبه یا پاپایا بیان کرده‌اند. این طعم خاص باعث شده در بعضی کشورها، میوه قهوه تازه یا فرآوری‌شده برای تهیه نوشیدنی‌های سرد، شربت، دمنوش (کاسکارا) و حتی مربا به کار برده شود.
مراحل رشد و رسیدن گیلاس قهوه
1. مرحله سبز: میوه سفت و خام است.
2. مرحله زرد یا نارنجی: در حال نیمه‌رسیدگی.
3. مرحله قرمز کامل: زمان برداشت و شیرین‌ترین حالت میوه.
4. مرحله خشک شدن روی درخت: اگر برداشت نشود، قندها خشک شده و طعم تغییر می‌کند.
برداشت به موقع در بهترین زمان، نقش مهمی در کیفیت نهایی قهوه دارد.
در ادامه ی درخت و گیلاس قهوه، باید بدانیم که یک درخت از لحظه کاشت تا اولین باردهی حدود ۳ تا ۴ سال زمان احتیاج دارد. مراحل اصلی آن شامل:
- 1. کاشت بذر: معمولاً در نهالستان‌ها انجام می شود.
- 2. رشد اولیه: ۶ تا ۱۲ ماه زمان نیاز دارد تا به نهال تبدیل شود.
- 3. شروع باردهی: بعد از ۳ تا ۴ سال، گل‌دهی شروع می‌شود.
- 4. رسیدن میوه: حدود ۷ تا ۹ ماه زمان می برد تا میوه از سبز به قرمز تغییر شکل بدهد.
- 5. برداشت: میوه‌های رسیده به صورت دستی یا مکانیزه چیده می‌شوند.
گونه‌های مختلف گیلاس قهوه و تفاوت طعم آن‌ها
عربیکا: میوه کوچک‌تر با شیرینی بیشتر، دانه‌ها دارای عطر و طعم متعادل است.
روبوستا: میوه کمی بزرگ‌تر، دانه‌ها دارای کافئین بیشتر و طعمی تلخ‌تر است. اگر علاقه مند هستید بیشتر راجب قهوه روبوستا بدانید مقاله قهوه روبوستا چیست را مطالعه بفرمایید.
لیبریکا: گونه‌ای کمیاب با میوه‌های بزرگ‌تر و طعم پیچیده و میوه‌ای است.
اهمیت گیلاس قهوه در کیفیت دانه‌ها
کیفیت دانه قهوه به عواملی مانند شرایط رشد درخت(آب و هوا، ارتفاع،خاک)، روش برداشت( دستی یا ماشینی) و همچنین ارتباط مستقیم با رسیدگی کامل میوه دارد. اگر گیلاس به‌طور کامل نرسیده باشد، طعم نهایی قهوه تلخ و ناپایدار می‌شود. به همین دلیل در بسیاری از مزارع تخصصی، تنها میوه‌های قرمز و رسیده برداشت می‌شوند.
همچنین نوع فرآوری (شسته، طبیعی یا عسلی) روی عطر و طعم دانه تأثیر زیادی دارد. برای مثال:
فرآوری طبیعی: میوه کامل خشک می‌شود و دانه طعم میوه‌ای‌تر می‌گیرد.
فرآوری شسته: میوه از دانه جدا شده و طعمی تمیزتر و اسیدی‌تر به قهوه می‌دهد.
استفاده‌های دیگر از میوه قهوه
کاسکارا: نوشیدنی سنتی از پوست خشک‌شده گیلاس قهوه با طعمی مشابه چای میوه‌ای است.
کود طبیعی: پوسته میوه برای تقویت خاک به کار برده می شود.
محصولات غذایی: در برخی کشورها مربا و نوشیدنی های انرژی‌زا از آن درست می کنند.
جمع‌بندی
درخت و گیلاس قهوه بخش جدایی‌ناپذیر از دنیای قهوه هستند. دانستن اینکه میوه قهوه چیست و تجربه کردن طعم میوه قهوه، ما را یک قدم به درک واقعی این نوشیدنی محبوب نزدیک‌تر می‌کند. پشت هر فنجان قهوه، سفری از مزرعه تاهنگام نوشیدن وجود دارد. سفری که با میوه‌ای کوچک و شیرین شروع می‌شود و با عطر و طعمی عالی به پایان می‌رسد.
